Otomatik araç kullanımı manuel vitesli araçlardan farklı bir sürüş deneyimi sunuyor. Pratik ve daha kolay bir sürüş deneyimi ile öne çıkan otomatik vites araçların en karakteristik özelliği vites değiştirme zorunluluğu olmamasıdır. Peki her yıl giderek daha fazla sürücünün tercih ettiği otomatik araç nasıl kullanılır? Manuel araçlardan farkları nelerdir? Otomatik vites arabaların avantajları ve dezavantajları nelerdir? Ayrıntılar yazımızda!
Otomatik Şanzıman Nedir ve Nasıl Çalışır?
Öncelikle otomatik vites araçların çalışma prensibinden bahsedelim. Bu tip araçlarda vites kolu ile vites değiştirilmez ve manuel araçlardaki gibi debriyaj pedalı bulunmaz. Sol tarafta fren, sağ tarafta ise gaz pedalı bulunur. Vites geçişlerinin otomatik olarak yapıldığı bu tür vites kutularına "otomatik vites" denir. Vites geçişleri, sürüş şartlarına bağlı olarak şanzıman kontrol ünitesi (ecu-mekatronik-beyin) tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir. Böylece gaz pedalına bastığınız zaman araç motorunun krank mili daha hızlı dönmeye başlar. Böylece tork konvertörü içinde daha fazla basınç meydana gelir. Sürücü gaz pedalına basıp ileri doğru gittikçe şanzımanın hidroliği ve elektroniği de kendi hızını motor hızına göre ayarlar. Ardından şanzıman da bu hıza göre vitesi otomatik olarak değiştirir. Bu nedenle otomatik vites araçlarda sürücü, vitesin artmasını istiyorsa gaz pedalına daha fazla, vitesin azalmasını istiyorsa gaz pedalına daha az basmalıdır.
Otomatik Araba Nasıl Çalıştırılır?
Peki otomatik araç nasıl çalıştırılır? Bunun için genellikle aşağıdaki adımları sırasıyla takip etmeniz gerekir:
- Aracınıza binip koltuk ve ayna kontrollerinizi yapın.
- Emniyet kemerinizi takmayı unutmayın.
- Sağ ayağınızla frene hafifçe basın ve el frenini indirin.
- Aracın “Start” butonuna basarak ya da kontağını çevirerek motoru çalıştırın.
- Ayağınız frendeyken vitesi “P”den “D”ye getirin. Vites değişimi için bu aşamada frene basmanız şarttır.
- Ardından sağ ayağınızla gaza basın ve yola çıkın.
Genel olarak park halindeki otomatik vites araçları bu şekilde kaldırabilirsiniz. Kullandığınız aracın farklı bir kalkış uygulaması da olabilir. Bu nedenle kullanım kılavuzundan ya da araç sizin değilse otomobil sahibinden de bilgi alabilirsiniz.
Otomatik Vites Harfleri ve Anlamları
Otomatik vites araç nasıl kullanılır merak eden tüm kullanıcıların, öncelikle vites harflerini iyi öğrenmesi gerekir. Otomatik vites kolunda bulunan rakam ve harfler araç modeline göre değişkenlik gösterebilir. Bununla beraber genel olarak aynı şekilde tasarlanır. Otomatik vites üzerinde P, D, R, N, S veya O harfleri ile 1, 2, 3 gibi rakamlar yer alır. Harfler, İngilizce kökenli çeşitli sözcüklerin baş harfleridir. Bunların anlamları ise şu şekildedir:
- P: Park (park etmek)
- D: Drive (sürmek)
- R: Reverse (ters veya geri)
- N:Neutral (nötr / vitesi boşa alma)
- S: Speed/Sport (hız/spor) veya O: Overdrive (aşırı hız)
- 1-2-3 rakamları ise aracın sabit viteslerini gösterir. Bu rakamlardan hangisini seçerseniz, araç o vitesin üzerine çıkmaz. Örneğin, 1 sayısı (L harfi ile de gösterilir) aracın en fazla ortalama 30 km hıza çıkabileceği vites konumudur. Araç 2'deyken 60 km'ye, 3'teyken yaklaşık 100 km hıza kadar çıkabilir. Sabit bir hızda ilerlemek istiyorsanız yol şartlarına göre bu rakamlardan birini tercih edebilirsiniz.
Otomatik araç viteslerine göre hangi yol şartında hangi vitesi kullanmanız gerektiğini de aşağıda bulabilirsiniz:
- Araç tamamen durdurulduğunda vites kolu P (park) konumunda olmalıdır.
- Araç hareket ettirileceği zaman vites kolu D (sürüş) konumunda olmalıdır.
- Araç geri sürüleceği zaman vites kolu R (geri) konumunda olmalıdır.
- Araç kırmızı ışıkta ya da benzeri bir durumda bekler durumda vites kolu N (nötr) konumunda olmalıdır. Bir başka deyiş ile otomatik araçlardaki N konumu, manuel araçlardaki boş vites demektir.
Otomatik Araç Nasıl Park Edilir?
Otomatik araç park etme işlemi son derece kolaydır. Bunun için öncelikle aracınızın vitesi "D" konumundayken frene basın. Ardından ayağınız hâlâ frendeyken araç vitesini "N" konumuna getirin, yani vitesi boşa alın. Daha sonrasında aracınızın el frenini çekin ve ayağınızı da frenden çekin. Özellikle yokuş yerlerde aracı park ederken bu esnada araba kendini hafifçe geri bırakabilir, bu doğaldır. Şimdi vites kolunu "P" konumuna getirerek araç kontağını kapatabilirsiniz. Genel olarak otomatik vites araçları bu aşamalarla park edebilirsiniz. Bu adımları atlayıp direkt vites kolunu "P"ye getirirseniz aracınızda maddi hasarlar oluşabilir. Bu nedenle doğru adımları uygulamayı ihmal etmeyin.
Otomatik Vites Geçişlerinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Otomatik vites arabalar, vites geçişlerini otomatik bir şekilde kendisi yapsa da bazı kontrolleri sağlamanız gerekebilir. Örneğin, vites değiştirmek için kullanılan vites kolunun doğru pozisyonda olup olmadığı kontrol edin. Yanlış bir konumdaki vites kolu, aracın hareket etmesini engelleyebilir. İkincisi, otomatik vitesli bir araçta debriyaj sistemi bulunmaz ama vites “P” veya “N” konumundayken motorun çalışmasını engelleyen bir emniyet sistemi olabilir. Bunun için araç modelinizin kullanım kılavuzunu inceleyin ya da üretici firma ile irtibata geçin. Son olarak otomatik vites araçlarda vites değişikliği anında bir süre gecikme yaşanabilir. Fakat anormal sürelerde bir gecikme yaşıyorsanız aracın vites kutusu veya şanzıman sistemini kontrol edin. Gerekiyorsa yetkili servisten yardım alın.
Otomatik Vitesli Arabaların Avantajları
- Otomatik vitesli araçlar yokuş ve rampalarda kalkarken genelde geriye doğru gitmez.
- Manevra yapmak daha kolaydır.
- Vites değiştirilmediği için yol hakimiyeti daha fazladır.
- Sol ayak dinlendiği için uzun yolculuklarda daha rahat bir sürüş mümkündür.
- Trafiğin yoğun olduğu şehir içi araç kullanımlarında da daha konforludur.
Otomatik Vitesli Arabaların Dezavantajları
- Otomatik vites araçlarda genellikle fren balataları daha çabuk eskir ve yıpranır.
- Aracın yakıt tüketimi daha fazla olabilir.
- Daha sık şanzıman problemi meydana gelebilir.
- Otomatik vitesli araçların fiyatları manuel vitesli araçların fiyatlarına kıyasla daha yüksektir.
- Bakım maliyetleri de düz vites araçlara göre genelde daha yüksektir.
En Yaygın Otomatik Şanzıman Arızaları
Otomatik şanzımana sahip araçlarda yaygın olarak görülen arızalar şunlardır:
- Şanzıman Yağ Kaçağı: Kaçak ile beraber yağ damlatma meydana gelir ve şanzımandaki yağ biter.
- Viteslerin Geç Dolması: Şanzıman yağ kaçağı, viteslerin geç dolmasına neden olabilir. Bu durumlarda vites P D veya R konumuna alındığında fren pedalında hissedilen gitme isteği daha geç yaşanır.
- Vites Geçişlerinde Vuruntu: Otomatik araç arızaları arasında en yaygın görülenlerden biridir. Şanzıman yağının özelliğini kaybetmesi, aks ya da şaftta boşluk olması gibi sebeplerle vuruntu meydana gelebilir.
- Kavrama Arızası: Genelde trafikte sık araç kullananların başına gelir. Devamlı dur - kalk yapan otomatik vites araçların kavrama bölümü haddinden fazla ısınabilir. Daha çok çift kavramalı otomatik şanzımanlarda görülür.
Ayrıca otomatik araç vitese geçiyor ama hareket etmiyor ise yanlış vitesi seçmiş olabilirsiniz. Yanlış vites seçimi, aracın hareket etmesini engelleyebilir veya aracın zorlanmasına neden olabilir. Bu durumda, doğru vitesi seçtiğinizden emin olmak için gerekirse vites geçişini tekrar kontrol edin. Araç bakımı, şanzıman türü ne olursa olsun periyodik olarak yapılması gereken bir işlemdir. Bu nedenle otomatik vites aracınızın da düzenli bakım ve kontrollerini yaptırmayı unutmayın.
Dilerseniz, otomatik vites ile yarı otomatik vites farklarını da inceleyebilirsiniz!
